Wespen zijn prachtige, intelligente, nuttige, fascinerende en beeldschone diertjes. Ze vreten kadavers en bladluizen, ze spelen een rol in de bestuiving en ze zouden in hoge mate verantwoordelijk zijn voor de genenpool van gistcellen, las ik onlangs. Ik heb het nu trouwens over de sociale wespen en niet over de talloze solitaire soorten, de wespen dus die volken vormen en die ook wel ‘plooivleugelswespen’ genoemd worden, omdat ze hun vleugels in de lengte kunnen opvouwen. Het is dan ook ontzettend jammer en vermoeiend om telkens weer de panische en hysterische reacties te moeten zien van mensen als er een wespje rondvliegt, een wespje. Ieder jaar weer vind ik tal van slapende wespenmoeren tussen mijn bijenspullen. Die laat ik heerlijk met rust.
Wespen zijn verwant aan honingbijen, net als de mieren. Toch zijn wespen en mieren geen naaste familie, zoals de hommels. Wespen hebben een heel andere levenscyclus. Alleen de koninginnen overleven de winter, om maar eens een verschil te noemen.
Zodra het voorjaar aanbreekt en de wespen vinden het warm genoeg en er is voedsel genoeg – wespen zijn vooral vleeseters! – dan worden de moertjes wakker om op zoek te gaan naar een geschikte nestlocatie. Als ze die gevonden hebben, dan beginnen zij aan het leveren van een herculische prestatie. Ze bouwen geheel eigenhandig een klein nestje dat eruit ziet als een klein, grijs balletje. In dat nestjes hangt een horizontale raat met uitsluitend zeshoekige cellen aan de onderzijde. Die belegt ze met eitjes en die geeft ze zelf te eten. Zodra die eerste generatie geboren is, kan de moeder thuis blijven en kunnen de dochters het werk overnemen.
Overlast
Ergens in de loop van de nazomer, dan kunnen de wespen incidenteel voor enige overlast zorgen, alhoewel we daar niet al te hysterisch over moeten doen. Dan fladdert er een wespje om je heen en dan blijf je even stil zitten en dan vliegt ze weer door. Nou en.
De reden is dat de koninginnen gestorven zijn, of althans, geen eieren meer leggen, waardoor het nest geen nieuwe larven meer krijgt, waardoor de volwassen wespen geen eten meer krijgen. Ik zei wel dat wespen vleeseters zijn, maar ik vergat erbij te vertellen dat dat vlees vooral het larvenvoer is. De larven zetten op hun beurt de eiwitten om in koolhydraten en daar leven de volwassen wespen weer van. Dus als die koolhydraten niet meer voor handen zijn, dan moeten de wespen die elders zoeken, in uw bierflesje bijvoorbeeld.
Ook bijenvolken kunnen dan belaagd worden. In september en oktober zie je vaak wespen rond de bijenvolken lummelen, op zoek naar een ingang. De vlieggaten worden echter goed verdedigd, waardoor de wespen nooit tot problemen leiden. Als een bijenvolk geen weerstand kan bieden tegen de wespen, dan is er iets grondig mis met dat volk en dat zou ik niet zo rouwig zijn om zijn ondergang.
Plunderingen
Toch kunnen imkers net zo hysterisch doen over wespen als niet-imkers. Het zou dan een geweldig probleem zijn en zo, en dan wisselt men op de sociale media de waanzinnigste middeltjes uit om de wespen de baas te blijven of erger nog, te bestrijden, uit te roeien.
Ik moet wel eerlijk blijven, want ook ik heb wel eens last gehad van wespen. Ik herinner mij dat mijn bevruchtingskastjes met buckfastmoeren waren leeggeplunderd, tot het broed aan toe. Ook herinner ik mij dat er een lek zat in mijn kast, waardoor de wespen vrij toegang hadden tot de bakken met wintervoer, wat leidde tot heftige vechtpartijen met de bijen.
In dat buckfastmoerenincident meen ik toch een signaal te zien. Met gewone hybride, stamboomloze moeren, heb ik dit probleem nooit: die verdedigen zich prima. Het zoveelste argument tegen dat geknoei met geteelde moeren?
Wespen zijn wonderschone beestjes dus. Een wespennest is precies even bijzonder als een bijennest en het bestuderen meer dan waard. Als ik weer een koninginnetje tussen mijn spullen vind, dan dek ik de boel gauw weer toe. In de loop van de winter kijk ik een enkele keer of madam er nog ligt, wat altijd het geval is. En dan komen die eerste mooie voorjaarsdagen en dan kijk je nog een keer en dan blijkt ze ontwaakt en vertrokken te zijn, de wijde wereld in, op zoek naar een nestlocatie. Zeer inpirerend!